Nga Arber Zeka – Psikolog dhe Psikoterapist
A ndiheni të vetmuar në jetë? A duket sikur nuk ke njeri që të flasësh, por veten tënde? A është e pamundur për ju që të bëni miq, ndërsa të gjithë të tjerët kanë një kohë të mirë, ndërsa ju po kaloni nëpër vështirësi?
Vetmia, një emocion i ndërlikuar që zakonisht ndodh kur nevojat e dikujt për kontakt sociale nuk plotësohen, mund të përshkruhen si një ndjenjë zbrazëtie që del nga izolimi.
Një person mund të jetë i vetmuar, por gjendja e të qenit i vetëm nuk tregon domosdoshmërish vetminë. Vetmia mund të nënkuptojë gjëra të ndryshme, varësisht nga situata dhe nevojat individuale, por përgjithësisht konsiderohet të jetë një gjendje negative ose e padëshirueshme. Ndjenjat e vetmisë mund të zhvillohen kur mungon përmbushja në marrëdhëniet shoqërore, por ashtu si një person i vetëm nuk është domosdoshmërish i vetmuar, një person mund të jetë i vetmuar pa qenë i vetëm.
Një person që ndihet i vetmuar shpesh mund të jetë fizikisht i vetëm, por shumë individë zgjedhin të qëndrojnë vetëm, duke mbajtur pak lidhje sociale. Kjo gjendje e të qenurit e vetmuar nuk është e njëjtë me vetminë: Në shumicën e rasteve, një person që është i vetëm me zgjedhje gëzon dhe mirëpret vetminë.
Përvoja e vetmisë është shumë subjektive; një individ mund të jetë vetëm pa u ndjere i vetmuar dhe mund të ndihet i vetmuar edhe kur është me njerëzit e tjerë. Psikologët në përgjithësi e konsiderojnë vetminë një cilësi të qëndrueshme, që do të thotë se individët kanë pika të ndryshme për ndjenjën e vetmisë dhe ato luhaten rreth këtyre pikave të përcaktuara varësisht nga rrethanat në jetën e tyre. Vetmia e zgjatur shoqërohet me depresion, mbështetje të dobët sociale, neuroticizmi dhe introversioni. Studimet kanë treguar se vetmia i vë njerëzit në rrezik për sëmundje fizike dhe se mund të kontribuojë në një hapësirë të shkurtër të jetës.
Sigurisht, vetmia është gjithashtu një ndjenjë e natyrshme që të gjithë përjetojnë në një pikë në jetën e tyre. Por një gjendje kronike e izolimit shoqëror lidhet me depresionin, ankthin dhe PTSD (Çrregullimi i Stresit Post-Traumatik). Këto janë kërcënime reale për individët që janë më të prekshme ndaj izolimit social, të cilët shpesh anashkalohen në aspektin e shëndetit mendor, dhe nuk marrin guxim të kërkojnë ndihmën, që aq shumë e kanë nevojë.
Shumica e hulumtimeve janë përqendruar në përvojën e vetmisë në moshën e vjetër, por nivelet e vetmisë njihen gjithashtu si të larta në mesin e adoleshentëve dhe të rinjve. Ndërsa shëndeti i dobët mund të shoqërohet me ndjenjat e rritura të vetmisë, tani ka prova të konsiderueshme për rolin e vetmisë si një faktor rreziku për shëndetin e dobët mendor dhe fizik. Studimet tregojnë se vetmia është e lidhur me një rrezik në rritje të zhvillimit të demencës dhe sëmundjeve kronike, si dhe me një shkallë më të lartë të vdekshmërisë. Sjelljet e rrezikshme shëndetësore, një profil i dobët kardiovaskular dhe funksioni i imunizuar i kompromentuar shihen si rrugë të mundshme përmes të cilave vetmia mund të ndikojë në shëndet. Megjithatë, ende mbetet shumë për tu kuptuar në lidhje me këto mekanizma.
Vetmia, si shumë e ndijime të tjera, kontrollohet nga truri, po ashtu edhe pse vetmia konsiderohet si një ndjenjë negative, shkenca tregon se në fakt është diçka që na nevojitet për të kapërcyer një situatë që mund të na dëmtojë. Ashtu si ndjen dhimbje fizike, kjo është mënyra që trupi juaj ju thotë se ka diçka të gabuar. Pra, vetmia nuk mund të na vrasë në vetvete, por nëse nuk zbutet, kjo mund të shkaktojë ankth, stres dhe depresion, të cilat janë të njohura për t’i futur njerëzit në rezultate të pafat.
Ka mënyra të thjeshta dhe efektive për të kuruar vetminë, por vetmia mbetet një problem serioz në botën e sotme. Njerëzit shpesh kanë frikë të kërkojnë miq të rinj ose nuk e dinë nëse mund të besojnë të huajve. Ata nuk mund të dinë se ku duhet të shkojnë për të gjetur një mik të mirë, ose ku të kthehen në kohën e nevojës. Dhe disa individë mund të jenë të rrethuar nga njerëz, megjithatë ata ende ndihen të vetmuar dhe të paplotësuar. Mund të jetë një luftë për të mos ndier vetmuar në mes të një turme.
Nëse ju vetëm se keni gjetur vetën brenda këtij shkrimi, pavarësisht së nuk po flasim për simptoma klinik të një çrregullimi psikologjik, por vetëm nga titulli i tij, mos hezitoni të i ndihmoni vetës përmes disa hapave që ju ndihmojnë të tejkaloni problemin tuaj:
Bëjë një plan.
Ekzistojnë dy lloje themelore të vetmisë. Për shembull, vetmia akute e cila rezulton nga humbja e një të dashur apo lëvizja në një vend të ri (shpërngulja). Në këto situata, shanset që ta tejkaloni vetmin janë përmes kalimit në një stad rregullimi për të arritur deri të njohja e vetmisë.
Lloji tjetër i vetmisë është tipi kronik subjektiv, i cili godet pavarësisht nga marrëdhëniet tuaja ekzistuese. Të dy këto kërkojnë një plan veprimi, një strategji për ta ndërtuar një pikë ndihmuese përmes takimeve me që kanë interesa të ngjashme. Vullnetarizmi dhe eksplorimi i një hobi janë mënyra të shkëlqyera për të takuar shpresën dhe motivin për ta kaluar vetmin.
Bëj diçka.
Në trajtimin e vetmisë dhe sidomos elementeve depresive, ekziston një teori e quajtur aktivizimi i sjelljes, që është një mënyrë psikoterapeutike për të thënë: “Vetëm bëjeni”. Nëse ndiheni të vetmuar dhe dëshironi ta ndryshoni atë, çdo hap të vogël që ju merrni – madje duke krijuar një bisedë të rastësishme dhe miqësore me bariste në kafenenë tuaj të qoshes – është një lëvizje e mirë.
Mos lejoni që turpi të marrë frenat.
Vetmia shpejt mund të shndërrohet në turp, ndoshta në një nivel të pandërgjegjshëm: “Unë jam i keq” dhe “Unë jam i pakuptueshëm”; ndoshta në fëmijërinë time kam përjetuar vetminë dhe turpin së bashku dhe njëra nxit tjetrën. Nuk jam i sigurt, por se realiteti është se nëse nuk i kushtojmë vëmendje: Ju do të jeni një i huaj / Ju do te jeni i thyer / Ju jeni duke i lënë të gjithë rreth jush. Me një postim në facebook apo në instagram-it, mund të bëhet një vatër e refuzimit dhe e tronditjes. Pra, dëgjoni mesazhin e vetmisë që ndiheni të shkëputur ose të izoluar, por pyetni interpretimin se ndjenja e shkëputur ose e izoluar nuk do të thotë që jeni i keq apo i thyeshëm.
Shihni vetminë si një mundësi për zgjim.
Emocionet tona të vështira janë disa nga mësuesit tanë më të mençur. Secili çast me ta është një mundësi për praktikimin e vetë-dhembshurisë (pranimi i qëllimshëm, jo-gjykues në përvojën tonë të tanishme, duke u thënë vetes se çfarë do të thonim një miku apo një të dashur, duke pranuar se vetmia është pjesë e përvojës universale njerëzore). Dhe sa më shumë që praktikojmë vetë-dhembshurinë, aq më shumë e rimarrim trurin tonë të paracaktuar ndaj vetëkritikës.
Vetmia është gjithashtu një mundësi për thellimin e besimit tonë në një ndërgjegje kolektive. Mund të zgjedhim ta shohim sikletin si një përvojë në vetëdije; ne mund ta shohim sikletin tonë si një modulim të ndërgjegjes së ndarë nga miliarda, nga të cilët ne nuk jemi të ndarë.
Përfundimisht, vetmia është një mundësi për të parë brenda dhe të pyesim veten se çfarë na nevojitet. Lidhje? I përkasin? Të ndihesh i parë? Të ndihesh i rëndësishëm? Pra, shumë prej nesh u larguan nga nevojat tona. Ne jetojmë jetët tona duke bërë atë që ne mendojmë se duhet “të bëjmë”, duke mos kuptuar se si izolimi i këtyre “mundësive” mund të jetë. Duke u kthyer në vetvete, ne mund të eksplorojmë rrugë të ndryshme për lidhje autentike.
Mësoni të shijoni kohën tuaj të vetmis
Iyanla Vanzant e thotë mirë këtë: “Ka një ëmbëlsi sekrete të qenit i vetmuar që do të humbisni nëse keni frikë aq shumë të jeni vetë”, sepse para se të jini rehat më të tjerët sigurisht se duhet të jeni rehat me vetën tuaj. Një mundësi e mirë për të filluar udhëtimin tuaj përmes të cilit do të kuroni vetminë, duke kuptuar arsyet e vetmisë suaj dhe të bëheni plotësisht të vetëdijshëm se si ndikon vetmia në jetën tuaj. /Familjadheshendeti.com
